Jan Wolter Wabeke vocht er dertien jaar voor, maar uiteindelijk heeft de jurist uit Best ervoor gezorgd dat twintig jaar geleden het eerste ‘homohuwelijk’ plaatsvond. Nederland was het eerste land ter wereld waar het burgerlijk huwelijk werd opengesteld voor mensen van hetzelfde geslacht. Op 1 april 2001, klokslag 12 uur, werd er voor het eerst getrouwd. Voor Wabeke een ontroerend moment.
Bron: Omroep Brabant
Radiointerview 1 op de middag (opname 1 april 2002). Gesprek met Jan Wolter Wabeke en Boris Dittrich een jaar na openstelling burgerlijk huwelijk.
Het is alweer 15 jaar geleden sinds het homohuwelijk werd ingevoerd in Nederland. Wij waren voorloper op dit gebied en waren dan ook het eerste land ter wereld waar dit mogelijk was. Door de invoering maakte het niet meer uit in welke samenstelling het huwelijk plaatsvond. Jan Wolter Wabeke (68) is de initiator van dit universeel huwelijk, wat het homohuwelijk wordt genoemd in de volksmond. Afgelopen dinsdag ging ik bij hem langs op het Gerechtshof in Den Haag, waar hij werkt als raadsheer.
lees verder op vandeverkeerdekant.wordpress.com
Universal Marriage
In the year 2000 a revolutionary change was made to the Dutch Civil Code. The Dutch Parliament decided that same-sex partners could lawfully enter into a civil marriage.
Since April 2001 the formal civil marriage has been open, exactly the same way, to individuals of the same or different sex.
I am talking about civil wedding, not a wedding in the church.
Civil marriage is a decision of two individuals to have their mutual and enduring care formally arranged.
Civil marriage is a contract, binding both parties, but also others.
It includes a complete package of lawful rights and duties, both with regard to one another and to third parties, such as the family, pension funds, landlords, employers and tax authorities.
The Dutch legislator explicitly decided in 2000 to open up this civil marriage to same sex couples and not to opt for a separate form of marriage for individuals of the same sex.
As a result, there is no so-called ‘gay marriage’ in the Netherlands, only a universal civil marriage, a fully equal civil right within the Law, universally registered in Town Hall.
The idea to get the same relationship-rights for all couples and to change the Civil Code to that effect, did not originate from parliament or a political movement. Neither did the blueprint for opening up civil marriages come from government.
Activists and campaigners developed the idea, the concept and the realization.
Why did we go for this?
First I must admit, it started as a personal matter.
I initiated the process in 1987, looking for better rights and security for my own man, with whom I live since early 1977. My coming out was already in 1978 and our relationship was more or less accepted, also in my function as an attorney.
But in areas such as the law of succession, rent law, adoption law, pension law as well as social benefits, lasting relationships between same-sex individuals were barely recognized or respected.
This situation was socially problematic and in a sense it was also illogical.
By that time the limitation of social benefits and the possible fiscal consequences for two individuals living together were identical, both for woman and man and for same sex partners.
Cohabitation without being married was increasingly socially acceptable, but for these couples there was only the possibility of a partnership contract.
I paid from my salary the same pension contribution like my married colleagues, but my partner was not entitled to any pension rights.
Discussion about equal rights for same sex couples was going on for a number of years but no proposals were being made to make radical changes in relationship rights in the Civil Law.
In 1988 I wrote a concept for a civil marriage of same-sex individuals.
The idea was to make some changes and adjustments in the existing Family Law, while at the same time maintaining the essential elements of civil marriage and its lawful consequences.
I concluded that this was perfectly possible within the framework of civil law and such changes would barely disturb the social order in both the legal and economic sense.
But In my opinion these changes would crucially change the formalization of relationship rights in a way that would do justice to the social reality and bring equal right in an essential domain.
I also mapped out a step-by-step, long-range plan with corresponding campaigns to realize this idea.
Early summer 1988 I presented the concepts to Henk Krol, editor in chief of the magazine Gaykrant. Henk was a former official for the liberal-conservative party VVD and had a network in both the press and politics.
We decided to form a coalition, me as conceiver, concept designer and legal advisor, Krol as campaign leader. Two same-sex couples (male and female) volunteered to act as prospective marital couples, going through the many phases and steps in the long campaign. University professor Kees Waaldijk and family lawyer Loes Gijbels joined us to form a think-tank and working group directing the events in the coming years. We started in September 1988.
First our couples stepped into legal proceedings.
Many steps, legal cases, actions, media appearances and political debates later, with the help of a strong lobby and growing political support – amongst others from top politicians like Boris Dittrich, Lib-Dem, now working for Human Rights Watch and Anne-Lize van der Stoel, Conservative Liberals, finally a law was adopted in 1977 that made a formally registered partnership in the Registry Office for all couples possible. This so called Registered Partnership offered same-sex partners largely the same regulation and relationship rights as civil marriages.
However, socially and politically this Registered Partnership was seen as a ‘gay marriage’, which was not at all what I had in mind. I wanted a full equality and integration, not only acceptation and similarity. From the day the Registered Partnership was adopted, further campaigns and actions were undertaken to stimulate Parliament to take one last step: fully opening up civil marriage (as we originally intended) and creating a universal marriage for all couples.
Then developments went fast.
Thanks to the support and political involvement of Member of Parliament Boris Dittrich of the Lib Dem party and in 2000 new bills were approved in both Houses, brought by State Secretary of Justice Job Cohen (Socialist Party), later our mayor here in Amsterdam.
From April 1st 2001 article 30 of the Dutch Civil Code now reads:
‘Marriage can be entered into by two individuals of the same and different sex’.
On that day, the idea – thought up in 1988 and after 13 years of campaigns lawsuits, lobby etc- brought about a revolutionary change in our matrimonial law. Since then I introduce my partner as my husband.
The revolutionary example was followed in other countries: in Belgium in 2003 and since then also in other European countries and elsewhere in the world. Today, same-sex couples can get married in many countries worldwide.
Jan Wolter Wabeke
Zaterdag 2 april 2016 interviewde Omroep Brabant Jan Wolter Wabeke ter gelegenheid van 15 jaar homohuwelijk.
Het radio interview is hier te beluisteren:
Bron: omroepbrabant.nl
BEST – Jan Wolter Wabeke uit Best is de grondlegger van wat in de volksmond het homohuwelijk heet.
Zelf gebruikt hij dat woord nooit, want het homohuwelijk bestaat niet. “Het is een universeel huwelijk.” 13 jaar lang voerde Wabeke met een door hem opgerichte werkgroep processen, lobby’s en acties tot het 2e paarse kabinet het huwelijk in 2001 openstelde voor homo’s en lesbiennes. Hij wilde kunnen trouwen zoals een man en een vrouw, met dezelfde rechten en plichten.
Daarom spreekt hij ook niet van een ‘homohuwelijk’, want het is hetzelfde huwelijk als alle andere. “Het is een vastlegging van duurzame zorgverantwoordelijkheid en solidariteit van twee mensen.”
Door zijn inzet heeft Wabeke een wereldwijde trend gezet. Kort nadat het huwelijk voor homo’s en lesbiennes werd opengesteld in Nederland, volgden andere landen.
Lees een uitgebreid interview met Wabeke in de Gelderlander van vrijdag 1 april 2016 of in de online editie.
Bron: gelderlander.nl
Onlangs is het boek Homo Politicus van Coos Huijsen verschenen.
In dit boek, met de subtitel “De eerste parlementarier ter wereld die uit de kast kwam”, wordt ook mijn rol voor de openstelling van het huwelijk beschreven.
Titel: Homo Politicus
Auteur: Coos Huijsen
Uitgever: Balans
ISBN: 9789460030949
“Een homo in de politiek – nog niet eens zo lang geleden was dat onvoorstelbaar. In de meeste landen is dat nog altijd zo. Toen Nederland in 1945 werd bevrijd, vormden de homoseksuelen een geminachte minderheid, en dat bleven ze nog jaren. De emancipatiestrijd moest nog worden gestreden, zowel maatschappelijk als persoonlijk. Deze strijd, waarin Nederland internationaal gezien een belangrijke rol heeft gespeeld, leverde in 2001 uiteindelijk het ‘homohuwelijk’ op, maar 25 jaar daarvoor ook de eerste parlementariër ter wereld die openlijk als homo uit de kast kwam.”
Internationaal liep Nederland voorop met het openstellen van het huwelijk voor mensen van gelijk geslacht. Maar er was wel een lange strijd nodig, voor het eerste homohuwelijk een feit was. Het koninkrijk bestaat binnenkort tweehonderd jaar. Trouw staat wekelijks stil bij belangrijke gebeurtenissen uit de nationale geschiedenis. Vandaag aflevering 54.
Twee mannen of twee vrouwen die al lang bij elkaar waren. Behoorlijk burgerlijk. Liefst geen migranten, maar autochtonen met oer-Hollandse koppen. Werkzaam in sympathieke beroepen, bijvoorbeeld de zorg of het onderwijs.
Eén mannen- en één vrouwenstel werden niet zomaar uitgezocht om met hun trouwen een juridische doorbraak te forceren. Ze voldeden aan een vooraf opgestelde profielschets. Ze blonken uit in gewoonheid.
Het begon in 1988 met een telefoontje van de in Best woonachtige jurist Jan Wolter Wabeke met zijn plaatsgenoot Henk Krol, hoofdredacteur van de Gay Krant. Na grondige studie had Wabeke in de wet geen beletsel maar zelfs mogelijkheden voor het huwelijk van mensen van het gelijke geslacht kunnen vinden. De twee besloten de strijd aan te gaan.
Het was bijna een militair voorbereide en geleide operatie. De mensen die de strijd voerden moesten zich aan strikte afspraken houden, geen fouten in de media maken en vooral een lange adem hebben. Wabeke schatte dat zo’n vijftien jaar geduld nodig was.
Een eerste succes werd al bereikt in 1989. Na een door de afdeling burgerzaken van de gemeente Amsterdam geweigerd huwelijk bepaalde de Amsterdamse rechtbank dat nergens in de wet stond dat het huwelijk alleen bedoeld was voor man en vrouw, maar dat de wetgever dit wel degelijk zo bedoeld had. Het beginnetje zat in de toevoeging dat de politiek wel iets moest regelen voor paren van gelijk geslacht.
Amsterdam was niet zomaar uitgekozen voor de eerste slag. Wabeke wist dat daar juridische kennis bestond bij de afdeling burgerlijke stand. En hij schatte de rechters in die stad liberaal genoeg in. Voor internationale media-aandacht was Amsterdam ook de juiste plaats.
Homoseksualiteit leek in Nederland lang niet te bestaan. Wie openlijk uitkwam voor zijn voorkeur voor mensen van hetzelfde geslacht, riskeerde ernstige maatschappelijke repercussies. Velen hielden – noodgedwongen – de heteroschijn op en leidden een dubbelleven.
Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw werd het onderwerp langzaam maar zeker iets minder een taboe. Tot 1971 zijn in Nederland zo’n vijfduizend homoseksuelen vervolgd op basis van artikel 248bis uit het Wetboek van Strafrecht. In dat jaar werd die zedelijkheidsbepaling geschrapt. In 1973 verdween homoseksualiteit uit de DSM, het handboek met een overzicht van gangbare psychiatrische stoornissen. Voor die tijd pretendeerden sommige artsen en instellingen de ‘afwijking’ te kunnen behandelen. In religieus geïnspireerde tehuizen behoorde zelfs gedwongen castratie tot de gangbare ‘geneesmethodes’.
Bekende Nederlanders droegen bij aan verdere acceptatie. André van Duin en Jos Brink waren homo. Dat waren toch aardige en beschaafde jongens. Tegelijk bleef het zo op afstand. Homoseksualiteit bleef iets voor artiesten.
Wabeke was zelf in de jaren zeventig de eerste openlijke homoseksueel bij het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht. Wabeke’s man Jan Swinkels herinnert zich hoe hij zich tijdens een receptie voorstelde als vriend van Jan Wolter. Een echtgenote van een rechter begreep het niet: “Wat doet u dan hier?” Toen haar duidelijk werd dat Swinkels dé vriend was, riep ze op hoge toon: “Kán dat dan!?”
Eind jaren tachtig ging het voorstellingsvermogen van veel mensen al een stuk verder. Maar bij openstelling van het burgerlijk huwelijk konden weinigen zich nog wat voorstellen. Hoge ambtenaren op het ministerie waren tegen, net als premier Ruud Lubbers en zijn partijgenoot Ernst Hirsch Ballin, de minister van justitie in Lubbers’ laatste kabinet. Laatstgenoemde zou later tot inkeer komen.
Tegenstand kwam ook uit de totaal andere hoek. De homobelangenorganisatie COC zag er aanvankelijk niets in. PvdA’er Hedy d’Ancona, minister van welzijn, volksgezondheid en cultuur, feministe en voormalig staatssecretaris van emancipatiezaken, evenmin. Homo’s en lesbo’s zaten toch niet te wachten op zo’n vertrut instituut als het huwelijk?
Het vergde uitleggen en nog eens uitleggen om publieke opinie en politiek op andere gedachten te brengen. Zoveel mogelijk wegblijven van de associatie van het huwelijk met het sacrament. Laten zien dat het voor de wet vooral een civielrechtelijk contract was met een dwingende werking richting pensioenfondsen, fiscus en ervende familieleden.
Langzaam begon er iets te schuiven. Gemeenten openden trouwregisters. Dat stimuleerde het nationale debat. De komst van paarse kabinetten hielp ook. In het eerste kwam staatssecretaris van justitie Elisabeth Schmitz met een voorstel voor het geregistreerd partnerschap. In het tweede baande haar opvolger Job Cohen de weg voor de openstelling van het huwelijk. De laatste aarzelingen gingen vooral over beeldvorming. Wat zou het buitenland er wel niet van zeggen?
Nederland stond al bekend als doorgeslagen in tolerantie. Dat beeld domineerde in 2001 ook in een artikel in het Amerikaanse blad Newsweek onder de kop ‘Playing by Dutch rules‘. Prostitutie, softdrugs, de gebruikelijke reeks kwam aan bod. Op het gebied van het homohuwelijk moet de verslaggever werkendeweg zijn teruggekomen van enkele vooroordelen. Bij de trouwfoto van Wabeke en Swinkels stond in het onderschrift dat ze een door en door burgerlijk stel waren.
Job Cohen sloot in datzelfde jaar 2001 ook, inmiddels burgemeester van Amsterdam, het eerste burgerlijk huwelijk tussen twee homo’s. De strijd had niet de geschatte vijftien, maar dertien jaar geduurd.
Dat juist Nederland internationaal voorop liep in de discussie en de wetgeving is volgens Wabeke terug te voeren op de volksaard. “Misschien schiet Nederland soms door in het alles kunnen zeggen, maar in dit geval was het een zegen. Het betekent dat er open over zaken kan worden gediscussieerd. Ik herinner me een discussie met juristen in hoge posities, waar op een zeker moment werd gesteld dat homo’s niet zouden mogen trouwen, omdat het huwelijk er is om kinderen te krijgen. Toen heb ik gevraagd wie er in dat gezelschap gesteriliseerd was. Zij mochten die argumentatie volgend ook niet meer trouwen. In een land als Duitsland zou het in zo’n officiële setting ondenkbaar zijn dat je zo’n vraag stelt. In Nederland kijken ze wel even raar, maar kunnen mensen er later ook best om lachen.”
Met een huwelijk voor iedereen zijn niet alle vooroordelen weg. Agressie tegen homo’s nam de afgelopen jaren zelfs toe. Toch verwacht Wabeke dat het potenrammen, met name door jonge mannen uit migrantengroepen, over zal gaan. “De tegengestelde beweging is sterker.” Cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau lijken zijn gelijk te bevestigen. De acceptatie van homoseksualiteit is in Nederland in de afgelopen jaren toegenomen.
Na de openstelling van het burgerlijk huwelijk volgden veel landen het Nederlandse voorbeeld. Wabeke: “In België had ik het wel verwacht. Spanje en een aantal Zuid-Amerikaanse landen hebben me prettig verrast. Het proces volgt steeds het Nederlandse patroon. Het kost drie regeerperiodes voor het erdoor is. Het eerste kabinet zal zich ertegen verzetten, een tweede zal het willen overwegen, een derde zal het voor zijn rekening willen nemen.”
Bron: Trouw.nl
BEST – Het eerste homohuwelijk ter wereld werd tien jaar geleden gesloten in Amsterdam. Het Brabantse Best staat op deze memorabele dag midden in de belangstelling. Want hoofdredacteur van de Gay Krant Henk Krol is immers een strijder van het eerste uur en afkomstig uit Best.
Henk Krol heeft een drukke agenda vanwege het jubileum. Naast het geven van allerlei interviews sloot Henk Krol vrijdag het huwelijk tussen Giovanni en Jethro in Tilburg. Media uit binnen- en buitenland volgden het op de voet.
Henk Krol stond samen met jurist Jan-Wolter Wabeke aan de wieg van openstelling van het huwelijk voor partners van gelijk geslacht. De Stichting Vrienden van de Gay Krant (SVGK) werd in 1981 opgericht met als doel emancipatie van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen in de Nederlandse samenleving te bevorderen en de destijds geldende ongelijkheden te bestrijden.
Ondanks de komst van het homohuwelijk zijn er nog altijd ongelijkheden waar de stichting voor strijdt. Zo zijn er zogenaamde ‘weigerambtenaren’ die geen homohuwelijken willen bezegelen. Ineke van Gent, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, heeft uitgerekend op deze feestdag het initiatief genomen voor een nieuw wetsvoorstel om daar een einde aan te maken. Ook wil ze dat in het onderwijs zo breed mogelijk explicitet aandacht wordt besteed aan homoseksualiteit. En ouderschap van homo- en lesbienneparen zou volstrekt identiek moeten worden gemaakt aan die van heterostellen.
Krol is blij met het ‘verjaardagscadeautje’. “De drie voorstellen van Van Gent zijn natuurlijk het mooiste verjaardagscadeautje op de dag dat we tien jaar opengesteld burgerlijk huwelijk vieren. Als je ziet hoe VVD, PvdA, D66 en SP zich met GL drie jaar geleden uitspraken tégen de weigerambtenaar, dan ben ik erg hoopvol gestemd”, aldus Krol op de site van SVGK.
Vrijdagavond gaat in Best de compositie in première die geschreven is voor het tienjarig bestaan van het homohuwelijk in Nederland. Krol is daarbij niet aanwezig want hij zal in de Westergasfabriek in Amsterdam tijdens een bijeenkomst van de gemeente Amsterdam ambassadeurs toespreken van landen waar de discussie nu loopt. “Ik vind het heel jammer dat ik er niet bij ben in Best maar in Amsterdam bereik ik een groter publiek.”
In de afgelopen tien jaar zijn 15.000 homostellen in de echt met elkaar verbonden. In verschillende landen is het Nederlandse voorbeeld inmiddels gevolgd, onder andere in België, Spanje, Canada, Noorwegen, Zuid-Afrika, Zweden, Portugal, IJsland, Nepal en Argentinië.
Bron: omroepbrabant.nl
Aan mr. Jan Wolter Wabeke is de zeer bijzondere onderscheiding van Officier in de Orde van Oranje-Nassau toegekend. Wabeke was een van de architecten van de plannen die in 2001 leidden tot de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor paren van gelijk geslacht, beter bekend als het homohuwelijk. Samen met Henk Krol nam hij daartoe 16 jaar eerder het initiatief.
Bron: Europa-nu.nl