Al jaren waarschuwt financieel ombudsman Jan Wolter Wabeke tegen dubieuze leningen. Vergeefs.

Bestuurders en politici zijn al jaren bekend met de dubieuze verkooppraktijken van DSB en andere tussenpersonen, maar wilden steeds niet ingrijpen. Dat zegt financieel ombudsman Jan Wolter Wabeke.

Sinds 2002 meldt hij trouw in zijn jaarverslagen dat het systeem van ‘goedkoop’ geld lenen met daaraan gekoppeld nutteloze koopsompolissen leidt tot rampzalige situaties voor consumenten. Gedupeerden hebben zich regelmatig bij zijn klachteninstituut gemeld. Zijn jaarrapportages stuurde Wabe­ke steeds naar de minister van Finan­ciën, de financiële woordvoerders in de Kamer en naar instanties als de Auto­ri­teit Financiële Markten en de Consumentenbond. ‘Jaar in jaar uit heb ik het probleem aangegeven. En met stickertjes en pijltjes vestigde ik er nog eens extra de aandacht op.’

Met lede ogen aanschouwt hij nu de ‘wedstrijd van mensen en instanties die het allemaal al zouden hebben geweten en gezegd. Zij hebben nooit lawaai gemaakt. En ondanks onze indringende rapportages gingen de praktijken gewoon door. Dat is een droge constatering.’

Want al die jaren zag hij niets veranderen. ‘Als de politiek echt had gewild, hadden ze het kunnen stoppen. Maar er was geen sense of urgency. De Kamer vond nieuwe wetgeving niet nodig.’ Bovendien, zegt hij, heeft de sterke lobby van assurantietussenpersonen in Den Haag het ook jarenlang tegengehouden. ‘Zij hebben op alle manieren bij het ministerie aan de handrem getrokken en obstakels opgeworpen.’

Vanuit Brussel werden Europese lidstaten in 2003 gedwongen wet­geving in te voeren om het financieel­ toezicht te verscherpen. Toen­malig minister van Financiën Gerrit Zalm heeft de nationale uitwerking, met daarin een verbod op de misleidende adviezen van de tussenpersonen, uiteindelijk door de Kamer geloodst. Zalm had daarbij de eerste jaren nauwelijks draagvlak vanuit de Kamer, zegt Wabeke. ‘In de paarse periode wilde die zelfs verder dereguleren. Pas in 2006 is de wet aangenomen. Maar de laatste besluiten moeten nog in werking treden. Tot 1 januari blijft het voor adviseurs mogelijk te verstoppen wat ze aan een verkocht product verdienen.’ Nederland is volgens hem hekkensluiter bij het aanpakken van de provisiegedreven bemiddelaars. ‘Ondertussen is er weer veel geleend en verkocht. Je ziet nog steeds recla­mes waarbij je voor een habbekrats een auto kunt financieren. Er is maar één zin aan toegevoegd: lenen kost geld.’

‘Opmerkelijk’, vindt hij het, dat zijn waarschuwingen al die jaren niet zijn opgepakt. ‘Maar vakmatig moet je het daarbij laten. Ik ben als raadsheer verbonden aan het gerechtshof en had daarvoor tal van andere functies binnen de rechtspraak. Ook daar doe je uitspraken over een incident, terwijl dezelfde overtredingen blijven plaatsvinden doordat er geen preventie is. Je vak helpt je afstand te houden. Maar persoonlijk was ik wel eens verbaasd. Ja natuurlijk.’

De ombudsman, die een onaf­hankelijke status heeft, mag­ geen namen van bedrijven met dubieuze praktijken naar­ buiten brengen. Dat doet hij ook nu niet. Na een interview in De Telegraaf in 2003 is hij al eens bijna voor het gerecht gesleept. Wabeke uitte zijn ergernis over verzekeraars die be­mid­­delaars extreem hoge provisies­ betaalden voor het verkopen van waardeloze verzekeringen. De journalist bedacht zelf om welke bedrijven het ging. Wabeke: ‘Prompt kreeg ik een schrikbrief van de advocaat van een van de verzekeraars. Ook werd De Telegraaf voor de Raad voor de Journalistiek gesleept. De klacht werd ongegrond verklaard. Die uitspraak was openbaar, dus nu mag ik de verzekeraar noemen. Het was Cardif.’ Toevallig is dat juist een instelling die een paar jaar geleden zijn leven heeft gebeterd en de provisies drastisch heeft verlaagd. ‘Er kwam een nieuwe leiding, waarmee ik uitstekende afspra­ken heb gemaakt,’ zegt Wabeke. ‘Het probleem is wel dat ze nu worden genegeerd door niet zulke nette tussenpersonen. Die halen elders betere provisies.’

Over zijn bevindingen bij financiële instellingen voert de ombudsman regelmatig persoonlijke gesprekken met de minister van Financiën. Dat deed hij destijds ook met Gerrit Zalm, die daarna bestuurder werd van DSB. Over de inhoud van de gesprekken wil Wabeke niets loslaten, behalve: ‘Ik heb altijd alles kwijt gekund wat ik wilde.’ En op de vraag of na die gesprekken over dubieuze verkoopmethoden de overstap van Zalm juist naar DSB hem niet hogelijk verbaasde, luidt zijn antwoord: ‘Daar wil ik liever geen uitlatingen over doen. Maar ik denk dat u uit dit gesprek wel kunt opmaken wat ik ervan vind.’

Bron: VN.nl